Zo ’n maandje geleden schreef ik hier al over de nieuwe regels die de regering bedacht heeft om de échte zelfstandigen te scheiden van de onechte zelfstandigen schijnzelfstandigen. Mijn conclusie toen al was: dit plan gaat niet werken. En -zo blijkt- in die gedachte ben ik niet de enige: de Adviescommissie Toetsing Regeldruk (ja, die hebben we ook in NL) komt tot een soortgelijke conclusie.

Quote: “Volgens het ATR zal de wet niet bijdragen aan het verminderen van schijnzelfstandigheid. De wet zorgt niet voor meer “duidelijkheid en eenvoud voor bedrijven, werkenden en zelfstandigen bij het beoordelen van arbeidsrelaties”. Kort samengevat over die nieuwe regels dus: meer van het zelfde en dat zelfde werkt niet, dus meer van dat zelfde werkt ook niet.
Maar mag ik een voorspelling doen? Ze gaan die regels toch zo invoeren, de nieuwe regering van na 22 november. Wedden?

Afgelopen week was er weer een interessante rechterlijke uitspraak, hoewel de casus zelf behoorlijk verwarrend was. In die uitspraak gaat het om één zin. De kwestie in de rechtszaak was of een ondernemer die alleen maar werkt in zijn (geldt ook voor haar) eigen bedrijf (dus geen uitkering, geen andere baan, geen andere bezigheid überhaupt) aanspraak kan maken op de Zelfstandigenaftrek zonder aan te hoeven tonen dat de voor die aftrek benodigde 1.225 werkuren gemaakt zijn.
Ja dus, vond de ondernemer. Nee dus, vond de rechter.

Zoals al opgemerkt: een nogal curieuze casus, die ondernemer; een bijzonder reislustig geval. Maar dat doet niets af aan het gegeven dat de rechter vindt dat een ondernemer die aanspraak maakt op de (meestal fiscaal best lucratieve) Zelfstandigenaftrek altijd voldoende aannemelijk moet maken die uren ook werkelijk gedraaid te hebben, ook al is het bedrijf de enige tijdsbesteding waar inkomen uit voortkomt.
Een logische conclusie van de rechter overigens, want zo staat het ook in de wet.

Afgelopen week stond er een opvallend artikel in het AD met als kop ‘Bedrijven verliezen vertrouwen in politiek: ‘Ondernemers als pinautomaat gebruikt’. Zo! Dan word ik natuurlijk nieuwsgierig: een onderzoek, wat staat daar dan precies in? Dat onderzoek staat hier en daar is de kop ‘Ondernemers bezorgd over stabiliteit en betrouwbaarheid politiek’. Toch altijd bijzonder hoe media met informatie omgaan, toch? Maar goed, er is wel wat aan de hand natuurlijk: ondernemers zijn sinds Prinsjesdag (en daarvoor vast ook al) nogal pessimistisch, aldus de enquête onder 1.346 ondernemers.

Een onderzoek van VNO-NCW, dat zijn dus de grotere ondernemingen en instellingen (+250 medewerkers) en daar werkt ongeveer 55% van alle Nederlanders (met zo ’n 8,5 miljoen werknemers in totaal, dus het gaat om zo ’n 4,7 miljoen werknemers in het Midden- en Grootbedrijf = +250 medewerkers). Als ze zich daar dus zorgen maken is er wel een reden om even te luisteren, of te lezen is misschien beter hier. Belangrijkste zorg zijn -in bijna alle sectoren- de gestegen kosten, enfin: lees de enquête zelf door en zie waar de knelpunten liggen.

Op hun laatste officiële werkdag (voordat ze gaan stemmenwerven, is ook werk natuurlijk) heeft de 2e Kamer nog een zee aan wijzigingen en moties aangenomen om de plannen van de regering voor 2024 bij te stellen. Enorme effecten gaat al dat last minute werk nou ook weer niet hebben (er is in die wijzigingen zo ’n 2 miljard aan belastingen verschoven, op zo ’n 403 miljard totale verwachte belastinginkomsten voor 2024), maar zoals vaker: the devil is in the detail.

Ik ga hier al die veranderingen (en plannen) niet opsommen, dat hebben anderen al prima gedaan, zoals deze (was-)lijst hier. Ik pak er wel een paar wetenswaardige punten voor ondernemers uit.
De Box3-belasting gaat omhoog van 33% naar 36% en de verlaging van de MKB-winstvrijstelling wordt 0,61% minder. Alcoholdrinken wordt minder duur dan gepland, roken wordt duurder dan de regering wilde.
Loop de lijst achter de link hierboven rustig door om het totaal te overzien, om te beginnen bij wat de oorspronkelijke plannen waren. Daarna kun je weer gewoon blijven ademhalen en doorrrrr…..
En ohja: de koning moet ook belasting gaan betalen.

Voor ondernemers was het vanaf 2023 afschaffen van de FOR toch wel een lastige kwestie. Misschien nog niet eens vanwege het verdwijnen van de FOR zelf, maar omdat het daardoor veel moeilijker wordt om precies het fiscale optimum te vinden voor het afstorten van geld naar banksparen e/o een lijfrente. In de oude situatie kon de FOR precies worden berekend en toegepast in het fiscale jaar om vervolgens een jaar later dat bedrag af te storten, dat kan dus vanaf 2023 niet meer. Daar staat dan wel weer iets tegenover: een veel ruimere fiscale aftrek voor afgestorte premies.
Ik kan de nieuwe regels hier gaan uitleggen, maar dat heeft iemand anders al gedaan, inclusief uitgebreid rekenwerk. De Belastingdienst legt het ook uit, maar dan wat korter door de bocht.

Wat zijn de verschillen tussen de oude en het nieuwe regels? Dat zijn er veel, ik noem de belangrijkste.
Als eerste: vanaf nu kunnen ook ondernemers (en ‘gewone’ mensen) die al in de AOW zitten nog tot 5 jaar na hun AOW-datum fiscaal aftrekbare premie afstorten. Tweede: als rekenbasis voor de fiscaal aftrekbare premie geldt de fiscale winst (voor ondernemersfaciliteiten zoals Zelfstandigenaftrek, KIA en MKB-winstvrijstelling).
Een (groot) nadeel is er dus ook: wil je hier iets mee doen dan moet het afgestorte bedrag IN het fiscale jaar betaald zijn en dat is natuurlijk wel een probleem: welke ondernemer weet immers tegen het einde van het jaar precies wat de fiscale winst wordt? Het risico is dus dat er of teveel (en dat is dan niet aftrekbaar) of te weinig (dat is dan niet meer te herstellen) betaald wordt.
Overigens nog twee kanttekeningen bij het verder uitstekende rekenwerk.
De belastingheffing over de uitkering(en) straks is sterk afhankelijk van de overige inkomensbestanddelen in dat jaar, wat in de tabel staat is de maximale belastingdruk en dat ook nog tegen de huidige tarieven! Ik heb in de praktijk ook veel lagere belastingdruk gezien (tot zelfs nihil).
Het wordt wel genoemd, maar niet berekend (omdat dat ook in zijn algemeenheid niet kan): het effect van aftrekbare premies op de Toeslagen en de StuFi (zowel de eigen lening als die van de studerende kinderen).
Kortom: dat wordt (laten) rekenen!
En alvast nu: als je plannen in die richting hebt en je hebt nog geen connectie met een bank of verzekeraar waardoor je al een ‘spaarrekening’ voor je oudedag hebt, begin daar nu vast mee! Als je in december nog iets wilt regelen gaat dat meestal niet meer lukken.

Het zat al een tijdje in de pijplijn: de nieuwe ideeën plannen voor het regelen van zelfstandig ondernemerschap. Want zeker: daar is de afgelopen jaren, beter is decennia, het een en ander in veranderd en niet allemaal ten goede. Het woord ‘schijnzelfstandige’ bestaat al een tijdje en dat is ook niet voor niets, er bestaat een redelijke inflatie van het begrip ‘ondernemer’ met begin dit jaar al ruim 2,3 miljoen ondernemers (dat waren er een jaar eerder nog net geen 2,2 miljoen). Maar zijn dat allemaal echte ondernemers? Minister van Gennip heeft afgelopen week de ideeën, plannen voor de oplossing van dit ‘probleem’ openbaar gemaakt.

Deze hele discussie loopt dus al decennia. De oudjes onder ons kennen vast nog de ‘zelfstandigheidsverklaring’, die was niet goed (genoeg) dus kwam de wet DBA (vanaf 2016). Die werkte ook niet en werd dus niet gehandhaafd, sindsdien bestaat er feitelijk een wettelijk vacuüm: zoek het maar uit. Voor de duidelijkheid: de ideeën/plannen gaan niet over ondernemers die een winkel runnen, of een café, of een timmerwerkplaats. Ze gaan voornamelijk over ondernemers die diensten verlenen aan andere ondernemers of instellingen. Is een glazenwasser die iedere maand tig gebouwen van tig eigenaren langsgaat een zelfstandig ondernemer? Of een leraar die op 10 scholen en instellingen lesgeeft? Ook als die op 1 school lesgeeft? Of een verpleegster die bij tig cliënten langsgaat in opdracht van tig zorginstellingen? De maaltijdbezorger? Kern van deze hele discussie is natuurlijk dat de overheid onderscheid wil tussen ‘echte’ zelfstandigen en werknemers. Werknemers met plichten, maar vooral ook: rechten. Zelfstandigen met (wel steeds kleiner wordende) fiscale voordelen.

Basis van het nieuwe plan is de beoordeling of iemand ‘ingebed’ is bij de opdrachtgever, zo ja dan is het (meestal) een werknemer en zo niet: ondernemer. Aan dat principe zit een stevige haak omdat dan niet meer naar de ondernemer wordt gekeken, maar alleen naar die ene klus die die ondernemer doet. Dan is de leraar van die 10 scholen per school daar al snel werknemer natuurlijk. Per school, en dus bij alle 10 de scholen. Wat wil die leraar zelf is niet van belang en hoe de scholen het zien ook niet.
Kortom: dit gaat – denk ik – de oplossing ook niet worden. De organisaties van zelfstandig ondernemers zijn dan ook niet blij met deze plannen.

In het vorige bericht over de Box 3-perikelen schreef ik het al: de Hoge Raad dreigt nu ook het door de regering bedachte ‘rechtsherstel’ in de prullenbak te gooien. Kort samengevat de stand van zaken nu. De wet waarin de belastingheffing van Box 3-vermogen is geregeld (uit 2001) werd eind 2021 door de Hoge Raad als onwettig in die prullenbak gekieperd en nu dreigt daar dus ook de tijdelijke oplossing voor die wetteloosheid als onwettig achteraan te gaan. Oei! En auw!

In de tussentijd (die uitspraak van de Hoge Raad duurt nog een maand of 6) doet de Belastingdienst even helemaal niets met aangiften met Box3-vermogen erin over 2021 en 2022 en met alle bezwaarschriften tegen al opgelegde aanslagen vanaf 2017. Wel wordt er door de Belastingdienst inmiddels gewerkt aan een ‘formulier’ waarin belastingplichtigen zelf hun feitelijke opbrengst uit het Box3-vermogen kunnen melden voor het geval de Hoge Raad ook het systeem van het ‘rechtsherstel’ onderuit haalt. Als het zover komt wordt dat voor die Belastingdienst een enorme klus al die gegevens in de aanslagen te verwerken. Naar verluidt zijn er ruim 2 miljoen belastingplichtigen met Box3-vermogen en als die allemaal….. Oeioeioei….
We gaan het zien, deze komedie in 3 bedrijven – binnenkort in dit theater.
Alvast een voorbeschouwing (en werktitel) op dat drama vind je hiero: de wet van de blauwe citroenen.

Ik schreef het al (een beetje) naar aanleiding van de miljoenennota en het daaraan vastzittende belastingplan voor 2024: veel mooie dingen die de regering en de politieke partijen beloven voor 2024 worden voor een belangrijk deel betaald door ondernemend Nederland. En kijk: er zijn nog meer mensen die dat (in-)zien. Die schrijver is zelfs boos (‘framing’, toe maar).

Wat de schrijver dan nog niet eens meeneemt in zijn gedachten is de al jarenlang lopende verlaging van de Zelfstandigenaftrek. Plus het vanaf 2023 afschaffen van de middelingsregeling (waar met name ondernemers van kunnen profiteren door hun soms erg wisselende inkomens) en de afschaffing van de FOR. Voor die FOR komt dan wel een ruimere aftrekregeling in de plaats, maar dan moet er wel gelijk geld zijn voor het betalen van die aftrekpost. Geld dat dan dus niet meer in de onderneming kan blijven voor investeringen e.d.
Ondernemers zijn dus even niet meer zo populair, zo blijkt.
Wat me dan vervolgens doet denken aan dit en aan dit……

Afgelopen week was het weer hoedjesdag begrotingsdag in Den Haag: de presentatie van de plannen van de regering voor 2024. Dat plan heet nog steeds miljoenennota, maar al sinds vele decennia gaat het natuurlijk over miljarden en dat scheelt toch 3 nulletjes. Iedereen (neem ik aan) heeft natuurlijk allang gezien wat het plan 2024 opbrengt en gaat kosten, dus dat ga ik hier niet allemaal meer uitleggen. Een mooi plaatje van de categorieën inkomsten en uitgaven staat onder andere hier.
Conclusie alvast: het wordt er in 2024 allemaal niet goedkoper op….

Ik ga eens rekenen. Totale verwachte inkomsten dus bijna € 403 miljard en totale uitgaven bijna € 434 miljard. Tekort dus bijna € 31 miljard (ik begreep dat ze dat in Den Haag een ‘sluitende begroting’ noemen). Waar het geld voor dat tekort vandaan komt? Dat gaan ze lenen en dus later (met rente) ook weer terugbetalen….
Het zijn enorme bedragen die voor iemand met een min of meer normaal inkomen niet te bevatten zijn, maar daar is een trucje voor: amortiseren (in de betekenis van: kleiner maken). Volgens het CBS wonen er in 2024 in ons land ongeveer 18 miljoen mensen, delen we die bedragen dus eens door 18 miljoen. Per Nederlander betekent dat dan gemiddeld bijna € 22.400 aan inkomsten, ruim € 24.100 aan uitgaven en dus ruim € 1.700 tekort.
Ik begreep ook dat de Tweede Kamer voor zo ’n € 4 miljard (dus ruim € 200 per Nederlandse neus) aan veranderingen in de begroting wil gaan aanbrengen en dat is dus nog geen 1% van de totale begroting, maar blijkbaar zijn ze er daar erg trots op (doet me toch erg denken aan de olifant en de muis, samen op de brug). Die 4 miljard zijn blijkbaar grotendeels extra uitgaven, dus moet er ook voor € 4 miljard extra inkomsten worden gezorgd en je mag 3x 1x raden wie dat moet gaan betalen: de rijken, de rokers en drinkers, de ondernemers en de banken. Hier vind je de nieuwe belastingtarieven Inkomstenbelasting voor 2024. De extra bankenbelasting betekende overigens gelijk een koersdaling van de bankenaandelen.

Nog een paar interessante details tot slot.
De grootste inkomstenbron van de overheid wordt in 2024 de Inkomstenbelasting met een kleine € 91 miljard direct gevolgd door de Btw met een kleine € 80 miljard. Per Nederlandse neus is dat gemiddeld ruim € 5.000, resp. een kleine € 4.500. Zit je in een huishouden van 4? Dat dan dus maal 4.
De grootste uitgavenpost worden de zorgkosten met ruim € 111 miljard, maar daar moeten we dan de inkomsten (de zorgpremies, € 56 miljard) natuurlijk wel van aftrekken, blijft over ongeveer € 55 miljard, bijna € 3.100 per gemiddelde Nederlander dus.
De Nederlandse economie gaat naar verwachting met zo ’n 1,5% groeien in 2024 tot ongeveer € 1.044 miljard, waarvan de overheid dus € 403 miljard aan belastingen en premies incasseert (dus een kleine 39%). Is dat veel, die 1,5%? Tja.

De overheid verplicht veel organisaties om hun klanten te controleren en beoordelen op risico ’s (met name het witwassen van geld en het ondersteunen van terrorisme, de WWFT). Dat controleren is niet zo makkelijk, of anders opgeschreven: behoorlijk bewerkelijk. Met dus onder andere als gevolg dat die organisaties klanten met een meer dan gemiddeld risico, of meer dan gemiddeld extra werk, liever ziet gaan dan komen. Met name banken zijn inmiddels berucht in hun pogingen om iedere klant met een zeker risico e/o veel extra onderzoekswerk de weg naar de achterdeur te wijzen. Dat geldt allang niet alleen meer voor (al dan niet vage) bedrijven, maar ook voor de vele filantropische organisaties die ons land telt. Dat banken dat overigens zo doen is niet verwonderlijk: de overheid heeft inmiddels behoorlijke boetes (honderden miljoenen) uitgedeeld aan banken die dat niet goed genoeg deden.

Een voorbeeld van die bancaire achterdeur zie je hier. Gelukkig wordt er inmiddels wel aan gewerkt die strakke regels wat te versoepelen. Banken, overheden en sectoren werken samen aan plannen om de controles en beoordelingen eenvoudiger te maken door per sector speciale criteria toe te passen. De eerste sector waar die speciale criteria op van toepassing worden is de sport en dus (bijna) alle sportverenigingen, andere sectoren gaan volgen. In de tussentijd blijft het hannesen bij het benoemen van een nieuwe penningsmeester e.d., dus daar blijft het helaas nog een hele tijd een gegeven dat de goeden onder de slechten lijden. Of onder te draconische overheidscontrole zo je wilt.