Fiscaal instrumentalisme: te ver doorgeschoten bemoeizucht?

Het is (ook tot mijn persoonlijke ongenoegen) de laatste decennia steeds verder opgerukt: de overheid die door middel van belastingheffing ons gedrag probeert te beïnvloeden. Gebruiken we teveel gas? Belastingheffing omhoog. Moeten we aan de zonnepanelen? Belastingheffing omlaag. Het aantal voorbeelden van dit soort (mag ik dat zeggen?) bemoeizucht is inmiddels enorm. Het bijzondere is dan ook weer dat die pogingen tot beïnvloeding elkaar ook nogal eens tegenwerken.

Afgelopen week schreef ook TaxLive er een kritisch artikel over. En afgelopen week kwamen er ook een paar grappige feiten bovendrijven over de ‘Suikertaks’. Want we gebruiken (vindt de overheid) teveel suiker, dus dan maken we de suiker duurder door er meer belasting over te heffen. Toch? Met als gevolg dat Coca Cola Zero Sugar duurder werd! Nota bene Coca Cola Zero Sugar! Want dat viel nou eenmaal onder de in die wet opgeschreven definitie. Maar de industrie en handel is niet ook niet voor een gat te vangen natuurlijk. Het vanouds bekende ‘Appelsientje’ bevat sinds kort een minuscuul beetje melk, want dan is die suikertaks niet van toepassing.
Simpel toch?

Banken gaan beter kijken naar klanten met risico

Banken (maar ook verzekeraars, accountants, belastingadviseurs e.d.) vallen onder de WWFT (Wet ter voorkoming van Witwassen en de Financiering van Terrorisme). Al die ‘poortwachters’ (zoals wij in die wet heten) moeten bij iedere klant onderzoek doen naar de risico ’s die er mogelijk bij die klant (kunnen) zijn. De laatste tijd is er daar nogal wat tumult over (kijk onder andere het Tv-programma ‘Radar’ van een paar weken geleden maar eens terug) omdat er in die onderzoeken teveel naar ‘ongebruikelijk’ gedrag wordt gekeken en dat begrip is zo ruim dat het vangnet dan wel heel erg kleine gaten heeft waarin veel te veel vis wordt gevangen.

Het werken met (dus ontvangen van) contant geld wordt als een risico-factor beschouwd, want dat geld zou wel eens zwart geld kunnen zijn. Bij winkels, horeca en dergelijke is contant geld natuurlijk redelijk normaal. Gemiddeld (aldus het CBS) wordt zo ’n 15%/20% van alle betalingen met (deels) contant geld gedaan in Nederland. Dus met een bedrijf met ruim meer dan 20% contante ontvangsten zou er wel eens iets mis kunnen zijn en dan is onderzoek geboden, zelfs wettelijk verplicht. Dat onderzoek begint ermee dat aan de betreffende ondernemer wordt gevraagd uit te leggen waarom er daar (ruim) meer dan gemiddeld met contant geld betaald wordt. Bij onvoldoende verklaring: relatie beëindigen en melden bij het FIU. Banken hebben in het verleden stevige boetes gekregen omdat de overheid vond dat ze te weinig monitoring en onderzoek deden en dus zitten banken er bovenop, er werken daar tegenwoordig zo ’n 20.000 medewerkers die alleen daarmee bezig zijn!
Bovenop, te bovenop! Oftewel: het is allemaal weer eens veel te ver doorgeschoten en er is dus ‘ruimte voor verbeteringen‘.



De verplichte AOV voor ondernemers is op komst

Al jaren wil ‘Den Haag’ ondernemers een wettelijk verplichte verzekering tegen Arbeidsongeschiktheid (AOV) opleggen. Zo ’n wet hadden we ooit (de WAZ), maar die is wegens totale onwerkbaarheid in 2004 maar weer afgeschaft, maar ze blijven het toch proberen. Voor zo ’n regeling zijn ook wel wat goede redenen op zich (onverzekerde ondernemers krijgen nu immers niks en vallen eventueel terug in de bijstand – door ons allen betaald), maar de andere kant is wel dat zo ’n regeling al snel verzand in logge ambtelijke bureaucratie.

Desalniettemin: tenzij de nieuwe regering de koers drastisch verlegd (wat natuurlijk altijd kan) gaat zo ’n van overheidswege opgelegde en dus verplichte verzekering er komen. Ik zag dat er een webinar over de plannen is en ik zou die bekijken als ik jullie was, een slimme meid is immers op haar toekomst voorbereid.
Het gaat ook om behoorlijke bedragen qua premie.

De Belastingdienst heeft vele portalen

Er wordt heel wat digitaal gecommuniceerd tegenwoordig, ook met de Belastingdienst. Om dat allemaal enigszins te kunnen reguleren heeft de Belastingdienst een noemenswaard aantal ‘portalen’ in het leven geroepen om al die digitale communicatie (goed) te laten verlopen. Zie de Belastingdienst in deze als een middeleeuwse stad met verschillende stadspoorten en het is een stad met heel veel stadspoorten. Met een navenant aantal poortwachters natuurlijk, dat ook – stel je voor dat iedereen zo maar overal binnen kan wandelen. Toch?

Inmiddels zijn het zoveel poorten geworden dat bezoekers niet meer goed weten via welke poort ze het beste naar binnen kunnen en daarom heeft de Belastingdienst kort geleden een routekaart gemaakt en gepubliceerd. Amaï. Dat is meer poort dan stadsmuur. Maar in ieder geval weet je nu de weg….. Nu die routekaart nog vinden natuurlijk, Google it ;-).
En dan te bedenken dat er ook nog een paar geheime poorten zijn.

Nieuwe subsidie: SLIM

In de (toch al zo volhangende) subsidieboom is weer een nieuwe tak geënt: SLIM. SLIM subsidieert ‘een leerrijke werkomgeving’. De managementtaal in deze subsidieregeling is weer van een hoog gehalte, maar kort samengevat (en voor zover ik het begrijp dan natuurlijk) wil de overheid via SLIM het bedrijfsleven stimuleren om niet te blijven hangen in oude gebruiken, maar op zoek te gaan naar nieuwe manieren van werken.

Mooi toch? Het eerste wat je dan wel moet leren is hoe je die subsidie moet aanvragen en daar heeft de overheid een ‘menukaart‘ (hoe verzin je het) voor ontwikkelt. Ik zou zeggen: tast toe.

De WWFT in actie

De WWFT, laatst nog uitgebreid aan de orde in het tv-programma Radar. Advies: terugkijken!! Als ondernemer kun je zomaar ineens zwaar in de penarie zitten. Een recent voorbeeldje uit de praktijk is dit geval. Oei! Dit is ook wel een leuke, als context.

Het net wordt steeds strakker aangetrokken, er komt een nieuwe Europese Anti Witwas Autoriteit (je rijdt er straks langs op weg naar het zonnige zuiden). Mooi citaat: “Fraudeurs, oligarchen en andere criminelen die niet stoppen aan de grens kunnen zich niet langer verschuilen”, zegt PvdA’er Paul Tang, die namens het Europees Parlement over de AMLA onderhandelde. Verdachte transacties zijn goed voor zo’n 1,5 procent van het bruto binnenlands product van de EU (ruim 130 miljard euro), schat de Europese Commissie”.
Ok, 1,5%. Voor NL zou dat dan om zo’n 15 miljard per jaar gaan. We gaan het weer zien, denk ik dan maar weer. In dat zonnige zuiden slapen ze er niet minder om denk ik.

En hoe denken we zelf dat het gaat?

Zien we nu vervaarlijk donkere economische wolken aan de horizon of is dat een fata morgana? Lastig. Wie het weet mag het zeggen. Wie het kan weten, of zou moeten weten, is het Centraal Planbureau (CPB), dat heeft niet voor niets ‘plan’ in hun naam staan, toch? Nou dat CPB ziet toch wel wat problemen aan de horizon, kort samengevat: de overheid geeft teveel geld uit. Dat kan en komt ook vaker voor (zoals in 2024, 2023, 2022, …), maar het begint langzaamaan toch te knijpen. Wat dus betekent: of bezuinigen of belastingen verhogen. Of van allebei wat.
Was dat wat Omtzigt (voor-)zag toen hij van de onderhandelingstafel weg vluchtte?

Een stevige tegenvaller hebben we al kunnen boeken: de Nederlandse Bank leed in 2023 een verlies van 3,5 miljard. Zo! Banken die verliezen lijden, oei! Maar dan zijn we er nog niet, het bedrijfsleven begint ook te piepen. Dat artikel zit weliswaar achter de betaalmuur, maar de boodschap is uit de kop alleen ook wel duidelijk: het economische bootje vaart niet de goede kant op. Afgelopen week deed ook de Tweede Kamer nog een duit in het zakje met de angst dat het innen van belastingen moeilijker gaat worden: er stromen teveel ervaren ambtenaren uit de komende jaren. Als afsluiter van de berichten uit de afgelopen week: pas op met Bitcoins (enzo)!
In dit scenario is dan dit bericht ook wel weer bijzonder, lijkt me ook een goed plan: iedere belastingplichtige bepaalt voortaan zelf waar zijn/haar zuur verdiende belastingcentjes wel/niet aan besteed mogen worden.




Nieuwe regel: het klimaatlabel?

Alsof we al niet genoeg regels hebben: banken stellen voor om voor alle huizen naast het inmiddels bekende energielabel ook een klimaatlabel te hangen. Dat is dan natuurlijk ook weer goed voor de economie, althans: goed voor de werkgelegenheid (en minder goed voor onze portemonnee dus ook). We kunnen inmiddels zelf al op buurt- en soms zelfs straatniveau kijken welke ellende ons huis de komende jaren te wachten staat.
Kassa!


Toeslagen: ingewikkeld hoor

De Toeslagen, in (ongeveer) deze vorm bestaan ze alweer sinds begin 2006 (Kabinet Balkende II, CDA/VVD/D66. Die hadden toen samen 78 zetels, nu zijn dat er nog 38, ja ja!). Na een enthousiast begin begon er in die Toeslagen al snel de rot te komen, werd het mede daardoor steeds ingewikkelder (gemaakt) en kwamen er ook steeds meer problemen mee. Inmiddels hangt meer dan de helft van NL aan deze subsidieverslaving: jaarlijkse kosten ongeveer € 19 miljard, bijna 6 miljoen huishoudens en 9 miljoen mensen zijn er financieel (mede) afhankelijk van.

Al jaren is er discussie over wat met die inmiddels krakkemikkige Toeslagen te doen. Er is inmiddels in politiek Den Haag brede overeenstemming dat de Toeslagen (in deze vorm) weg moeten. Maar ja, wat dan? En daarnaast: hoe doen we dat, met dus 9 miljoen ‘verslaafden’? Cold Turkey (liedje!) kan natuurlijk niet. Het gaat, aldus de huidige regering, meerdere kabinetsperiodes kosten (* 4 jaar dus) om dit hele gebeuren om te bouwen tot iets nieuws.
Ze gaan hun 25 jarig jubileum dus wel halen, die Toeslagen.

Box 3: nog even afwachten

Na een ruime 2 jaar (na het ‘Kerstarrest’ van de Hoge Raad van eind 2021) wachten we nog steeds op een definitieve regeling van dit best ingrijpende probleem (met ongeveer 2 miljoen betrokken belastingbetalers). Er komt langzamerhand wel wat licht in de tunnel, maar dat is hoogstens licht aan het begin van de tunnel – het eind van de tunnel is nog ver uit zicht.

Dat licht komt van het advies van de Advocaat Generaal (AG) van de Hoge Raad, de belangrijkste adviseur van die Hoge Raad. Kort samengevat: er mag alleen belasting geheven worden op het feitelijke behaalde rendement en niet op een theoretisch (forfaitair) rendement zoals dat sinds 2006 gebeurt. Dat is geen nieuws, dat wisten we allang. Van belang wordt dan natuurlijk wel de definitie van dat ‘werkelijke rendement’. Ontvangen rente op spaarrekeningen is duidelijk, dividend op aandelen: idem. Ontvangen huur (met aftrek van gemaakte kosten) op verhuurde panden: idem. Maar wat te doen met bijvoorbeeld koetsstijgingen van aandelen? Of waardevermeerderingen van verhuurde panden? Tweede huizen die alleen voor eigen gebruik zijn?
En met waardeverminderingen, want dat kan natuurlijk ook!
Nog even afwachten, het hele advies van de AG komt volgende week. Spannond!