Voorpagina

Als ik het over de Box3-perikelen heb zijn er twee kwesties die spelen. De eerste is hoe de overheid zich gaat redden uit de puinhoop die er sinds 2016 is ontstaan en de tweede is hoe de overheid de door de rechter afgedwongen nieuwe belastingheffing straks definitief gaat organiseren.

Beginnen we deze keer eens met de tweede kwestie: hoe moet de belastingheffing op (inkomsten uit) vermogen geregeld worden? Het eerste plan was om vanaf 2025 een nieuwe wet te hebben, maar dat ging niet lukken. Het werd 2027. En dat gaat ook al niet lukken, heeft StasFin van Rij vorige week in de Tweede Kamer gezegd.
Copy/paste citaat: “Uit de analyse blijkt dat het nieuwe stelsel naar verwachting (te) complex is voor belastingplichtigen (ca 1,6 mln) die bezittingen hebben waarvan geen gegevens vooraf ingevuld kunnen worden door de Belastingdienst. Het wordt de verantwoordelijkheid van de burger om van deze gegevens een juiste en volledige administratie bij te houden voor het invullen van de aangifte en eventuele controle. Naar verwachting zullen deze burgers daarom een groter beroep doen op de dienstverlening van de Belastingdienst, en/of een (fiscaal) dienstverlener inschakelen. Een intensief communicatietraject zal cruciaal zijn om de belastingplichtige te helpen bij het doen van de aangifte. Door de toegenomen complexiteit en beroep op het doenvermogen van de belastingplichtige blijft het risico dat belastingplichtigen niet tijdig, juist of volledig hun aangifte kunnen doen.”

Het wordt dus voor ons als simpele belastingplichtigen te ingewikkeld! Zo! Misschien maar niet zo doen dan?
Anyway: dit gaat dus allemaal nog wel even duren. Liedje!
En ondertussen? Gewoon roeien met de riemen die we hebben en misschien wordt de hele Box3 wel overbodig.

De Zelfstandigenaftrek: de leukste aftrekpost voor ondernemers (hoewel: de MKB-winstvrijstelling is ook best aardig). Even kort samengevat: om voor zie aftrekpost in aanmerking te komen moet je ondernemer zijn en tenminste 1.225 uur in je onderneming gewerkt hebben in het belastingjaar. Heb je naast je bedrijf ook nog een baan in loondienst dan gelden er aanvullende regels, maar dat laat ik nu even voor wat het is. Op jaarbasis dus 1.225 uur, dat is (bij 45 werkweken) dus ongeveer 27 werkuren gemiddeld per week. Je moet ook kunnen aantonen dat je die 1.225 uren gedraaid hebt, alleen maar roepen dat dat zo is, is niet genoeg. So far so good.

Onze lieve heer heeft soms rare kostgangers, dat wisten onze voorouders al. Dit is er een van. Hij (of zij?) is een fiscaal en juridisch adviseur en weet (zou je denken) de weg dus wel te vinden. De juridische weg kende de adviseur wel, maar onderweg raakte ‘ie toch wel wat de weg kwijt in de procedures en regels. Een rare kostganger, een volhoudertje, maar toch een rare kostganger.
Hoe dan ook: de belangrijkste les uit het hele verhaal is dat de Zelfstandigenaftrek claimen ook betekent dat je een bewijslast op je schouders neemt. Nee, alleen het zijn van ondernemer is niet voldoende om aan te tonen dat je voldoende uren hebt gewerkt.

De oudjes onder ons kennen ‘m vast nog: de lijfrente, voor ondernemers (en ook werknemers trouwens) een manier van sparen voor de oudedag. Sterker nog: tot voor nog niet zo heel lang geleden de enige manier, afgezien van het bedrijfspensioenfonds dan. Sinds een jaartje of 10 is er nu ook ‘banksparen’, zelfde idee (sparen voor de oudedag), andere aanpak. En meestal andere uitvoerders: een lijfrente zit bij een verzekeraar (en/of eigen B.V.), banksparen (de naam zegt het al) bij banken. Beide ‘producten’ werken fiscaal wel ongeveer hetzelfde: de inleg of premie is aftrekbaar, de uitkering is belast.

Tussen lijfrentes en banksparen zitten qua aanpak dus ook verschillen. Kort gezegd: een lijfrente geeft een uitkering zolang de verzekerde nog in leven is (vandaar dus lijf….), daarna meestal 70% voor zijn/haar partner en als die er (ook) niet meer is: meestal 30% aan de kinderen. Zijn die er allemaal niet meer dan vervalt het dan nog overblijvende gespaarde bedrag aan de verzekeringsmaatschappij. Bij banksparen werkt dat meestal anders: overlijdt de ‘verzekerde’ dan stopt meestal de uitkering, maar valt het restbedrag in de erfenis. Dit alleen al en de ‘versingeling‘ van de maatschappij daarbij opgeteld maakte de lijfrente impopulair, logisch.
Door de nieuwe pensioenwet verandert dit: ook voor een lijfrente wordt de uitvoering (uitkering) flexibeler. Dus wie een lijfrentepolis heeft liggen: stof ‘m eens af en ga eens kijken.

Ik begrijp dus dat er iedere dag op alleen al Marktplaats 350.000 nieuwe advertenties worden geplaatst. Iedere dag! En dat alleen al op Marktplaats, er zijn nog heel wat meer van dit soort lusemert-sites. Iedereen die wel eens rondwandelt op Marktplaats ziet dat er daar ook nogal wat mensen zaken verkopen die dat duidelijk vaker doen. Zijn dat dan handelaren, professionele handelaren zelfs? Ja, dat kan. Geven al die mensen in dat geval hun omzet en winst op bij de Belastingdienst, zoals de wetgever dat bedoeld heeft? Geen idee. Vast niet.

De overheid ziet dit al jaren met lede ogen aan: er wordt geld verdiend en er wordt dan ook oneerlijk geconcurreerd met de reguliere handel. Hoe krijg je daar een vinger achter? Met de nieuwe DAC7-regels die platformen zoals Marktplaats verplichten de verkoopgegevens te verzamelen en te delen met de Belastingdienst en gemeenten. Dat delen gaat dus wel pas tellen van een jaarlijkse ‘omzet’ van € 2.000 en/of meer dan 30 transacties per jaar en wie gemeld wordt kan vragen van de Belastingdienst verwachten. Ook platformen voor diensten als AirBnB vallen onder die DAC7-regels, alle platformen die binnen de EU werkzaam zijn vallen eronder.
Op zich snap ik dat natuurlijk wel, maar het wordt langzaamaan wel steeds meer een wereld waar Big Brother is watching you…

De vooruitgang houden we niet tegen, toch? En die vooruitgang lijkt voorlopig vooral te bestaan uit AI, kunstmatige intelligentie dus in gewoon NL. Waar je ook rondkijkt: het gaat over AI. Ook bij de Belastingdienst zijn ze er druk mee bezig en dat gaat (citaat) ‘vergaande impact‘ hebben. ‘Geautomatiseerde besluitvorming’, ook een mooie term in het artikel – zoiets als jaren geleden al bekend stond als ‘computer says no‘!?

In het gelinkte artikel wordt beschreven wat de landsadvocaat er allemaal van vindt en die kijkt voornamelijk naar de risicoselectie: welke aangiften – of breder: belastingplichtigen – moeten uit de stapel gehaald worden en beter bekeken? Want het rekensommetje is natuurlijk niet zo moeilijk. De Belastingdienst heeft ongeveer 20.000 medewerkers, waarvan er (schat ik zo maar eens in) een derde bezig is met management, communicatie, HR, automatisering e.d. en nog eens de nodige duizenden die al het betalingsverkeer regelen (uitstelvragen, achterstanden, Corona-uitstel en ander gedoe), houden we dus zo ’n 10.000 ambtenaren over die moeten controleren of ingediende aangiften (kunnen) kloppen en iedereen die aangifte moet doen dat ook doet.

Kijken we alleen al naar de Inkomstenbelasting dan moeten ruim 7 miljoen particulieren en een kleine 2 miljoen ondernemers aangifte doen, zo ’n 9 miljoen aangiften dus. Kijken we ook eens naar de Omzetbelasting (Btw, ook goed), dat zullen er dus ook een (wat kleinere) 2 miljoen zijn, per kwartaal meestal en dus zo ’n 6 miljoen per jaar. Dan hebben we ook nog de Vennootschapsbelasting, schenk- en erfbelasting, accijnzen en ga zo maar door (als je wilt doorgaan, dat kan hier). Heel voorzichtig gokje: per jaar zo ’n 17,5 miljoen aangiften? Te controleren door zo ’n 10.000 belastingambtenaren, dus gemiddeld zo ’n 1.750 per ambtelijke neus per jaar. Dat kan niet zonder hulp: welke aangiften controleer je goed, welke een beetje en welke niet?
Ook de regering is er druk mee bezig.
Bij mij blijft bij dit soort kwesties altijd een oude film door het hoofd spoken, die met HAL 9000 erin.

Jaja, 1 op de 11 (dus 9%). Althans, volgens een enquête (n = ongeveer 400) van boekhouder.nl. Nou ja, 1 op de 11; volgens dat onderzoek weet ook 12% dat niet zeker (bijzonder, dat niet zeker weten).
Even rekenen (ik kan het ook niet helpen): volgens het CBS waren er in 2022 zo ’n 1.210.000 zzp ‘ers, dus dan hebben we het over zo ’n 109.000 ondernemers die (wel eens) fraudeerden en zo ’n 145.000 die dat niet zeker weten.

Even verder rekenen. Volgens datzelfde CBS was het gemiddelde inkomen van ondernemers in 2022 ongeveer € 47.000 (2023), modaal was dat ongeveer € 37.000. Stel: die fraude betreft ongeveer 10% van de winst, dan is er dus bij de modale zzp ‘ers zo ’n 4 miljard buiten de boeken gehouden en met dat modale inkomen betekent dat ongeveer 1,5 miljard gemiste Inkomstenbelasting. En Bijdrage ZvW natuurlijk ook (ongeveer 82 miljoen) en waarschijnlijk dan ook Btw (ongeveer 850 miljoen). Zozo!
Tel ik die ‘niet-zeker-weters’ voor de helft mee dan is dat dus bijna maal 2.
En is die 10% te laag en neem ik 20% dan wordt het maal 4.
We hebben het hier wel eens over bananenrepublieken in bijvoorbeeld Zuid Europa, maar…..
Gelukkig zoekt de Belastingdienst naarstig naar manieren om dit onrecht met wortel en tak uit te roeien, zoals automatische selectie. Big Brother is watching you.

Mensen zijn (over het algemeen) best slim. Toch? Bijvoorbeeld als het gaat om het betalen van belasting. Sinds de muren van Jericho Box3 zijn ingestort tiert de fiscale creativiteit weer welig. In de toekomstige oplossing wet, maar ook in hoe de Belastingdienst nu voorlopig de te betalen belasting over vermogen uitrekent, speelt het soort vermogen een grote rol. Spaargeld wordt laag belast (op ongeveer 1%) en aandelenbezit hoog net als verhuurde 2e huizen (beide op ongeveer 6%). Het vermogen dat gebruikt wordt voor die berekeningen is het vermogen van 01 januari.

Mensen zijn dus vaak best slim en die gaan (laten) nadenken, en rekenen. Dus als ik mijn aandelen op 25 december verkoop, dat geld op een spaarrekening zet om dat geld vervolgens op 10 januari weer om te zetten in aandelen bespaart me dat dus zo ’n 5% belastinggrondslag?! Dat klopt ja. Wat scheelt dat dan? Stel: het gaat om € 100.000, dan hebben we het dus over € 100.000 maal 5% = € 5.000 maal 36% belastingheffing = ongeveer € 1.800, bij een miljoen is dat dan dus ongeveer € 18.000 belasting. Kijk, daar hebbie wat aan….. Ander trucje: geld lenen (in Box3 aftrekbaar op zo ’n 3%) en op een spaarrekening zetten (belast op 1%).
En zo zijn er nog wel wat meer creatieve gedachten gesproten in vele breinen..

In Den Haag zijn ze hier inmiddels ook achter en ze hebben er iets op bedacht: peildatumarbitrage. Als je dit soort dingen doet met (voornamelijk) de bedoeling om belasting te ontwijken (zoiets heet fraus legis) dan gaat deze slimme fiscale vlieger niet op. Welke waarde de Belastingdienst dan neemt is nog een interessant aandachtspuntje, net als het antwoord op de vraag hoe dat zit met mensen die min of meer regelmatig aandelen aan- en verkopen.
Ik zie weer vele rechtszaken aankomen.
En oh ja, toch bezig met Box 3: dit is er ook nog. Je zult maar een fiscale partner zijn.

De Belastingdienst vraagt je gewaardeerde aandacht voor het volgende: “de ambitie om het handhavingsmoratorium arbeidsrelaties uiterlijk per 1 januari 2025 op te heffen wordt uitgewerkt“. Huh?
Hoe zat dat ook alweer allemaal?
Huur je als ondernemer iemand in voor een (of meerdere) klus(sen) dan kan dat als werknemer in loondienst of als zelfstandig ondernemer (met factuur enzo, je kent dat vast wel – al is het maar van de mijne). Wat is het juridische en fiscale verschil tussen die twee en wanneer is iemand zelfstandig ondernemer en wanneer moet die klus via loondienst (zelf aannemen of uitzendbureau)?

Heel kort samengevat was er t/m 2015 de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) waarmee zelfstandige dienstverleners konden aantonen zo zelfstandig te zijn dat ze als zelfstandig ondernemer konden worden ingehuurd door een opdrachtgever en dus geen werknemers waren.
Vanaf 2016 kwam er een andere regeling: DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) waarin met (door de Belastingdienst vooraf goedgekeurde) modelovereenkomsten moest worden gewerkt om die zelfstandigheid vast te stellen. En als dat vaststellen niet kon was er dus automatisch sprake van loondienst. Die deregulering verliep al snel daarna zo chaotisch dat we met z ’n allen gingen doen waar NL zo goed in is: gedogen (oftewel: iedereen deed maar wat en keek tegelijk de andere kant op). De Belastingdienst bleek al snel ook niet in staat dat allemaal voldoende te controleren (en handhaven dus ook) en toen kwamen de Coronajaren met als gevolg: alles lag stil. Met een mooi woord: moratorium. We zijn nu dus 8 jaar verder en de overheid (i.c. de Belastingdienst) is van plan vanaf 2025 de zaak weer stevig op, en vooral ook aan, te pakken.
Vandaar dus het in de aanhef gelinkte ‘handhavingsplan’.
Oftewel: het speelkwartier is voorbij, we gaan vanaf 2025 weer de klas in: stilzitten, mondje houden en doen wat je gezegd wordt (althans, zo was dat in mijn jonge tijd). In de Tweede Kamer is de discussie over dit alles inmiddels losgebarsten over de vernieuwde regels (met de mooie naam Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden, afkorting VBAR?).
Ondernemers die andere ondernemers inhuren voor klussen, of ondernemers die zich laten inhuren voor klussen moeten dus dit jaar weer gaan nadenken hoe met het nieuwe beleid het beste om te gaan. Nog 9 maandjes te gaan!

Samen een huis kopen en tegelijk (nog) niet getrouwd zijn, dat komt nogal eens voor. Daar is ook niets mis mee, maar het levert wel een paar cruciale aandachtspunten op las ik hier. Want als je getrouwd bent en geen huwelijkse voorwaarden hebt opgemaakt geldt het wettelijke huwelijksvermogensrecht en dat recht geldt niet voor samenwoners. Zaken die voor getrouwde stellen dus min of meer automatisch geregeld zijn, zijn dat niet voor samenwoners.

Voor getrouwden zonder huwelijkse voorwaarden valt in principe (bijna) alles wat ze financieel doen en laten in de gezamenlijke pot, voor samenwoners is dat niet zo. Met name als de ene samenwonende partner meer geld inbrengt in de huisaankoop of verbouwing dan de andere kunnen er (onbedoeld) hele scheve financiële verhoudingen ontstaan. Is dat inderdaad ook onbedoeld (wat het kan ook bedoeld zijn natuurlijk) dan moet er iets geregeld worden en dat kan (c.q. moet) via een samenlevingsovereenkomst. Liefst natuurlijk vooraf. Daar hoort ook een liedje bij!
En oh ja: we leven tegenwoordig in een rare wereld waarin de dingen niet altijd zijn wat we denken dat ze zijn.

We klagen er natuurlijk met z’n allen best veel over: de Belastingdienst. Omdat de belastingen in NL zo idioot hoog en ingewikkeld zijn, maar daar kan de Belastingdienst natuurlijk niets aan doen. Omdat de Belastingdienst niet altijd even netjes, tijdig of accuraat reageert, daar kan de Belastingdienst natuurlijk wel iets aan doen. Last but not least omdat we (nou ja, we – ze natuurlijk) uit onze nek kletsen. Ik noem twee voorbeelden van dat laatste uit de afgelopen week.

De Belastingdienst is te gretig met het opleggen van ambtshalve aanslagen en daardoor komen mensen soms onnodig in zware problemen. Voor wie het fenomeen niet kent: een ambtshalve aanslag (naheffing e/o navordering) krijg je als je niet op tijd e/o niet volgens de regels aangifte hebt gedaan. Zo ’n aanslag komt meestal ook met boetes en soms rente en reageer je daar niet tijdig op dan worden die aanslagen en boetes steeds hoger, zo ook bij het voorbeeld dat in het artikel wordt genoemd. En zeker: daardoor kan iemand snel in heel zwaar weer terecht komen. Maar mag ik een wezenlijk deel van de schuld daarvoor ook bij de betreffende mevrouw leggen? De hele lawine aan aanslagen was makkelijk te stoppen geweest als mevrouw haar zakelijke zaakjes goed op orde had gehad en niet was gaan doe-het-zelven. Toch? En hallo zeg, de overheid is toch geen hulp bij oversteken geworden?

Dan hebben we ook nog de gevolgen van de Coronacrisis: de overheid sprong bedrijven aan alle kanten te hulp, vaak via de Belastingdienst. Blijkbaar claimden nogal wat bedrijven teveel Coronasteun (dat kan, het was ook een onoverzichtelijke tijd) en dat teveel ontvangen geld moet terugbetaald worden. Dat terugbetalen blijkt dan ineens voor nogal wat bedrijven een groot probleem te zijn, ze doen het niet – of te weinig. Dus zou de Belastingdienst dat moeten invorderen via de eigen deurwaarders en die hebben ze niet (meer). Tja. Tweeënhalf miljard Euro weg, of beter: die is niet weg, die zit ergens weggestopt bij zo ’n 40.000 bedrijven/ondernemers. Dat is dus gemiddeld zo ’n € 62.500 per bedrijf, ondernemer. Zo! Soms snap ik dat wel, een deel krabbelt alles bij elkaar om in leven te blijven. Maar het is wel gênant voor die ondernemers die geen overheidssteun aanvroegen en het met hun pensioenpotjes, familie en vrienden opgelost hebben.

Twee voorbeelden die laten zien dat als de Belastingdienst echt maatwerk per belastingplichtige moet gaan maken we of een veel grotere Belastingdienst nodig hebben of veel simpelere en eenduidige belastingregels. Toch?